Portal:Matematika sahifasining manbasini koʻrish

{{smalldiv|1={{Portal mundarijasi}}}}
<div style="clear:both; width:100%">
{{/box-header|<big>Matematika portali</big>|Portal:Matematika/Kirish}}
<!-- Kirish boshi -->
[[Fayl:Nuvola apps edu mathematics blue-p.svg|left|150px]]

'''[Matematika]''' ({{lang-grc|μᾰθημᾰτικά}}; {{lang-grc2|μάθημα}} — „bilim“, „fan“) — aniq [[mantiq]]iy mushohadalarga asoslangan bilimlar haqidagi [[fan]]. Dastlabki obyekti sanoq boʻlgani uchun koʻpincha unga „hisob-kitob haqidagi fan“ deb qaralgan (bugungi matematikada hisoblashlar, hatto [[formula]]lar ustidagi amallar juda kichik oʻrin egallaydi). Matematika eng qadimiy fanlardan biri boʻlib, uzoq rivojlanish tarixini bosib oʻtgan va buning barobarida „matematika nima?“ degan savolga javob ham oʻzgarib, chuqurlashib borgan. [[Yunoniston]]da matematika deganda [[geometriya]] tushunilgan. IX{{mdash}}XIII asrlarda matematika tushunchasini [[algebra]] va [[trigonometriya]] kengaytirgan. {{TOʻLIQMAQOLA|Matematika}}

{{/box-header|{{Sinf/ikon|YM}} Yaxshi maqola}}
[[Fayl:Divide large.gif|right|150px]]
'''[[Tenglama]]''' — ikki yoki undan oshiq [[Algebraik ifoda|ifoda]]larning oʻzaro bogʻlanganini koʻrsatuvchi [[matematika|matematik]] tenglik. Tenglamalardan matematikaning barcha nazariy va amaliy sohalarida hamda [[fizika]], [[biologiya]] va boshqa [[ijtimoiy fan]]larda foydalaniladi. Tenglamada bir yoki undan koʻp nomaʼlum qiymat boʻladi va ular ''[[oʻzgaruvchi]]''lar yoki ''nomaʼlumlar'' deb ataladi. Nomaʼlumlar odatda [[harf]]lar yoki boshqa belgilar bilan ifodalanadi. Tenglamalar ulardagi oʻzgaruvchilar soniga qarab nomlanadi. Masalan, ''bir oʻzgaruvchili tenglama'', ''ikki oʻzgaruvchili tenglama'' va hokazo. Tenglamada ifodalar odatda tenglik belgisining (=) ikki tomoniga yoziladi. Masalan, ''x'' + 3 = 5 tenglamasi x+3 ifodasi 5 ga teng ekanligini taʼkidlaydi. Tenglik belgisini (=) [[Uels|uelslik]] matematik Robert Recorde oʻylab topgan. U ikki bir xil uzunlikdagi parallel [[toʻgʻri chiziq]]lardan tengroq narsa boʻlmaydi deb hisoblagan. {{TOʻLIQMAQOLA|Tenglama}}
{{box-footer}}
| 2 =
{{/box-header|{{Sinf/ikon|Tasvir}} Tanlangan tasvir}}
<div style="padding: 11px; text-align: center;">
[[Fayl:New Animation Sieve of Eratosthenes.gif|center|300px]]
<div style="margin-bottom: 0.2em; margin-top: 0.7em; font-size: 150%;">[[Eratosfen elagi]]</div> 
</div>
<div style="text-align: center;">
'''[[Eratosfen elagi]]''' — butun son ''<math>n</math>''gacha boʻlgan barcha [[tub sonlar]]ni topish [[algoritm]]i boʻlib, qadimiy grek matematigi Eratosfen Kireniyga bagʻishlab nomlangan. Eratosfen elagi algoritmi kichik (odatda, 10 milliondan kichik boʻlgan) [[tub son]]lar topishning eng tez uslub hisoblanadi.
</div>
{{Box-footer}}
}}

<div style="display: block; clear: both; padding: 0.1em; border-top: 1px solid #aaa;">
{| border="0" cellpadding="3px" width="100%" cellspacing="2px"
|- bgcolor="#e6eeff" align="center"
! width="25%" | [[Tasvir:Nuvola apps bookcase.svg|32px|left|Kitob]] '''Asosiy tushunchalar''' !! width="25%" | [[Tasvir:Nuvola mimetypes binary.png|32px|left|Metodologiya]] '''Metodologiya''' !! width="50%" colspan=2 | [[Tasvir:Nuvola apps kuser.svg|32px|left|Olimlar]] '''Mashhur matematik olimlar'''
|- valign="top" align="left" bgcolor="#f2f6ff"
|
* [[:Turkum:Matematika|Matematika]]
* [[Matematika tarixi]]
* [[Son]]
* [[0,(9)]]
* [[Pi]]
* [[Cheksizlik]]
* [[Sonlar roʻyxati]]
* [[Sanoq tizimi]]
* [[Arifmetika]]
* [[Toʻplam]]
* [[Funksiya (matematika)|Funksiya]]
* [[Izomorfizm (matematika)|Izomorfizm]]
* [[Algebraik ifoda]]
|
* [[Rasmiy til]]
* [[Matematik isbot|Isbot]]
* [[Matematik mantiq]]
** [[Deduktiv nazariya]]
*** [[Aksioma]]
*** [[Mulohazalar hisobi]]
*** [[Predikatlar hisobi]]
* [[Nazariya]]
|
* [[Al-Xorazmiy]]
* [[Abu Rayhon Beruniy]]
* [[Aristotel]]
* [[Aflotun]]
* [[Pifagor]]
* [[Evklid]]
* [[Arximed]]
* [[Pierre de Fermat|Fermat]]
* [[Isaac Newton|Newton]]
* [[Leybnits Gotfrid Vilgelm|Leybnits]]
* [[Leonhard Euler|Euler]]
* [[Gauss Karl Fridrix|Gauss]]
* [[Augustin-Louis Cauchy|Cauchy]]
|
* [[Nikolay Lobachevskiy]]
* [[Évariste Galois|Galois]]
* [[Karl Weierstrass]]
* [[Georg Cantor|Cantor]]
* [[Henri Poincaré|Poincaré]]
* [[David Gilbert|Gilbert]]
* [[Hermann Weyl|Weyl]]
* [[Pavel Aleksandrov]]
* [[Andrey Kolmogorov]]
* [[John von Neumann]]
* [[Kurt Gödel|Gödel]]
* [[Alexander Grothendieck|Grothendieck]]
|}
</div>
</div>
</div>
<div style="display:block; padding-right: 0.3em; background-color:#cfdfff; border-top:1px solid #aaa; text-align:right; font-size:80%;"> </div>
<div style="display:block; padding:0.3em; background-color:#cfdfff; border:1px solid #aaa; -moz-border-radius-topright:0.4em; -moz-border-radius-topleft:0.4em; text-align:center; font-weight:bold; font-size:120%;">Matematikaga doir maqolalar</div>

<div style="display:block; border:1px solid #aaa; border-top:none;">
<div style="display:block; padding:0.1em;">
{| width="100%" bgcolor="#fff" border="0" cellpadding="3px" cellspacing="2px"
|- align="center" bgcolor="#e6eeff"
! width="25%" | [[Tasvir:Xy icon.svg|32px|left|Algebra]] '''Algebra''' !! width="25%" |[[Tasvir:Nuvola apps kfig.svg|32px|left|Geometriya]] '''Geometriya''' !! width="50%" colspan=2 | [[Tasvir:Nuvola apps kmplot.svg|32px|left|Analiz]] '''Matematik analiz'''
|- valign="top" align="left" bgcolor="#f2f6ff"
|
* [[Algebra]]
** [[Kompleks sonlar]]
* [[Tenglama]]
** [[Kvadrat tenglama]]
** [[Algebraning asosiy teoremasi]]
* [[Chiziqli algebra]]
** [[Matritsa]]
** [[Tenzor]]
** [[Chiziqli operator]]
** [[Vektor fazosi]]
** [[Yevklid fazosi]]
* [[Mavhum algebra]]
** [[Guruh (matematika)|Guruh]]
** [[Halqa (algebra)|Halqa]]
** [[Halqa ustidagi modul|Modul]]
** [[Maydon (algebra)|Maydon]]
* [[Galois nazariyasi]]
|
* [[Geometriya]]
* [[Planimetriya]]
** [[Toʻgʻri chiziq]]
** [[Uchburchak]]
** [[Aylana]]
** [[Yuza]]
* [[Stereometriya]]
** [[Tekislik]]
** [[Koʻpyoqli burchak]]
* [[Trigonometriya]]
* [[Affin geometriya]]
* [[Proyektiv geometriya]]
* [[Yevklid geometriyasi]]
* [[Oʻxshashlik (geometriya)]]
* [[Riman geometriyasi]]
* [[Sferik geometriya]]
* [[Algebraik geometriya]]
* [[Analitik geometriya]]
* [[Differensial geometriya]]
* [[Fraktal]]
|
* [[Matematik analiz]]
* [[Limitlar]]
* [[Qatorlar matematika|Qatorlar]]
** [[Taylor qatori]]
** [[Fourier qatori]]
* [[Funksiya (matematika)|Funksiya]]
** [[Doimiy funksiya]]
** [[Analitik funksiya]]
* [[Elementar funksiyalar]]
** [[Koʻphad]]
** [[Ratsional funksiya]]
** [[Koʻrsatkichli funksiya]]
** [[Logarifm]]
** [[Trigonometrik funksiyalar]]
** [[Giperbolik funksiyalar]]
* [[Differensial hisob]]
** [[Hosila]]
** [[Oddiy differentsial tenglama]]
** [[Xususiy hosilali differentsial tenglama]]
|
* [[Integral hisob]]
** [[Prototip]]
** [[Riman integrali|Integral]]
** [[Integral tenglamalar]]
* [[Maxsus funksiyalar]]
** [[Elliptik funksiya]]
** [[Gamma-funksiya]]
** [[Beta-funksiya]]
* [[Kompleks tahlil]]
** [[Kompleks sonlar]]
** [[Konformal xaritalash]]
* [[Vektor analizi]]
** [[Vektor maydon]]
* [[Tensor analizi]]
* [[Funksional tahlil]]
** [[Banach maydoni]]
* [[Variatsiyalar hisobi]]
** [[Funksional variatsiya|Variatsiya]]
** [[Funksional]]
* [[Operatsion hisob]]
* [[Garmonik analiz]]


|-
|- align="center" bgcolor="#e6eeff"
! width="25%" | [[Tasvir:Nuvola apps kwin4.png|32px|left|son]] '''Sonlar nazariyasi''' !! width="25%" | [[Tasvir:Torus2.png|48px|left|Topologiya]] '''Topologiya''' !! width="25%" | [[Tasvir:Nuvola apps atlantik.png|32px|left|Ehtimollik nazariyasi va matematik statistika]] '''Ehtimollik nazariyasi va matematik statistika''' !! width="25%" | [[Tasvir:Gcalctool.svg|32px|left|Kalkulator]] '''Amaliy matematika'''
|- valign="top" align="left" bgcolor="#f2f6ff"
|
* [[Sonlar nazariyasi]]
* [[Arifmetika]]
** [[Boʻlinish alomatlari]]
** [[Sanoq tizimi]]
* [[Natural son]]
** [[Eratosfen elagi]]
* [[Arifmetikaning asosiy teoremasi]]
* [[Analitik sonlar nazariyasi]]
** [[Riman gipotezasi]]
* [[Diofant tenglamalari]]
** [[Fermaning buyuk teoremasi]]
* [[Euler funksiyasi]]
* [[Euler teoremasi(sonlar nazariyasi)|Euler teoremasi]]
* [[Natural sonni taqqoslash moduli]]
* [[Bernoulli sonlari]]
|
* [[Topologiya]]
* [[Topologik fazo]]
** [[Chiziqli fazo|Chiziqli vektor fazosi]]
*** [[Normativ fazo]]
** [[Metrik fazo]]
** [[Banach fazo]]
* [[Umumiy topologiya]]
* [[Differensial geometriya va topologiya|Differensial geometriya]]
** [[Koʻpxillilik]]
** [[Lue guruhi]]
* [[Algebraik topologiya]]
* [[Tugun nazariyasi]]
* [[Gomeomorfizm]]
|
* [[Ehtimollik nazariyasi]]
** [[Ehtimollik maydoni]]
** [[Tasodifiy miqdor]]
** [[Ehtimollar taqsimoti]]
** [[Kutilgan qiymat]]
* [[Matematik statistika]]
** [[Tanlash usuli|Tanlash]]
** [[Nuqtalarni baholash]]
** [[Ishonch oraligʻi]]
** [[Statistik gipoteza]]
** [[Regressiya]]
* [[Informatsiya nazariyasi]]
** [[Axborot entropiyasi]]


|
* [[Amaliy matematika]]
* [[Hisoblash matematikasi]]
* [[Matematik dasturlash]]
** [[Algoritm]]
* [[Matematik fizika]]
* [[Matemtik lingvistika]]
* [[Dinamik tizimlar nazariyasi]]
** [[Chaos nazariyasi]]
* [[Kriptografiya]]
|-


|- align="center" bgcolor="#e6eeff"
! width="25%" | <math>\forall</math> '''Mantiq''' !! width="25%" | [[Tasvir:Venn_A_intersect_B.svg|48px|left|Toʻplamlar nazariyasi]] '''Toʻplamlar nazariyasi''' !! width="25%" | [[Tasvir:Depth-first tree.svg|48px|left|Diskret matematika]] '''Diskret matematika''' !! width="25%" | <font size=+2 color="blue">?</font> '''Tadqiqotlar va boshq.'''
|- valign="top" align="left" bgcolor="#f2f6ff"
|
* [[Matematik mantiq]]
** [[Konstanta]]
** [[Oʻzgaruvchi]]
** [[Verifikator]]
** [[Negatsiya]]
** [[Kvantor]]
** [[Mulohazalar logikasi]]
** [[Predikat]]
** [[Deduktiv nazariya]]
*** [[Rasmiy nazariya]]
*** [[Mulohazalar hisobi]]
*** [[Predikatlar hisobi]]
**** [[Rasmiy arifmetika]]
* [[Hisoblash nazariyasi]]
* [[Matematik model]]
* [[Mantiq algebrasi]]
* [[Rasmiy til]]
* [[Piano arifmetikasi]]
* [[Induksiya (matematika)]]
* [[Aksioma]]

|
* [[Toʻplamlar nazariyasi]]
** [[Toʻplamlar]]
** [[Toʻplamlar nazariyasining paradokslari]]
** [[Toʻplamlar nazariyasi aksiomatikasi]]
** [[Toʻplam quvvati]]
** [[Kontinuum-gipoteza]]
* [[Tartib munosabati]]
* [[Kategoriyalar nazariyasi]]
* [[Panjara (toʻplamlar nazariyasi)|Panjara]]
|
* [[Diskret matematika]]
* [[Grafik nazariyasi]]
* [[O‘yinlar nazariyasi]]
* [[Kombinatorika]]
** [[Binom koeffitsiyenti]]
* [[Algoritmlar nazariyasi]]
** [[Algoritm]]
** [[Rekursiv funksiya]]
* [[Turing mashinasi]]
* [[Katakli avtomat]]
* [[Church–Turing tezisi]]

|
* [[Riman gipotezasi]]
* [[Goldbachning muammosi]]
* [[P va NP sinflarining tengligi]]
* [[Navier–Stokes tenglamasi]]
* [[Yang–Mills teoriyasi]]
* [[Strassen gipotezasi]]
* [[Uch jism masalasi]]

|}
</div>

<div style="display:block; padding-right: 0.3em; background-color:#cfdfff; border-top:1px solid #aaa; text-align:right; font-size:80%;"> </div>
</div>

{{/box-header|Loyiha}}
<span style="float:right;margin-left:0.9em">[[Fayl:Society.svg|88px|VikiLoyihalar]]</span>
[[Loyiha:Matematika|Matematika loyihasi]] doirasida Vikipediyada matematika bilan bogʻliq mavzularda maqolalar yozishni taklif etamiz.
{{clear}}
{{box-footer| {{plainlink|1=https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Loyiha:Matematika/Ishtirokchilar&action=edit|2=Qoʻshiling!}} }}

{{/box-header|Boshqa portallar}}
{{Portal navbar no header2}}
{{box-footer}}


[[Turkum:Matematika portali|*]]